Page 9 - Түркі әлемі - Türk Alemi - 2024.9.indd
P. 9
http://www.turkalemi.org/ http://www.turkalemi.org/
АРТТАРЫМ – АЗЫНАМ 9 №9 (266)
2024 жыл
ЖЫЛ САЙЫН АЗАН ата-апалары та ерте йогамен ай- бастады, бізді ты дамайды» дейміз. да бала-келінімен келіспей жатады.
АЙЫНЫ БАСЫНДА налысып, кешке барда бір-бір бокал Іс ж зінде олай емес. Неге лкей- йткені оларда билігі жететін бала-
ДНИЕЖЗІЛІК вино ішеді. Оларды мәдениетінде генде бізді есте са тау абілетіміз сы, келіні мен немересі ана ала-
АРТТАР КНІ АТАП б рыннан сондай. Олар жас кезінде азады. Ол артай аннан емес, біле- ды. зіні барын,
зіні керектігін
ТІЛЕДІ. ОСЫАН ОРАЙ де солай киініп, солай ж ріп т ра- тін нәрсемізді олданба аннан мы- тек ана солар а б йры беру, со-
ДАНАЛЫ, АРТАЯ БІЛУ, ды. Жас кезінен шарап ішеді. Олар тып бастаймыз. Айталы , мектепте ларды тәрбиелеу ар ылы сезіне ала-
АРТТЫА КЗАРАС
з мәдениетінен ауыт ымай, со ан а ылшын аптасына 5 рет болады да ды. Содан йде келіспеушілік баста-
ТУРАЛЫ КОММУНИКАЦИЯ сай артаяды. Ал біздегі ментали- а ылшынша еркін с
йлейсі делік. лады. Біра жа а босан ан адамны
МАМАНЫ АЙНА тетпен санаспау а болмайды. Бізде Кейін с
йлемей алса , ол мыты- жанында енесі, анасы сия ты жасы
ДОСМАХАМБЕТЫЗЫМЕН
те атты ыс а киетін жастар да лады. Жасы 20-да болса да. Сол лкен адам болып, к
мектескені
те
ГІМЕ РДЫ. сия ты біз 50-60-70-ке тая анда ажет.
білетін нәрселерімізді азайта бас- – Б гінгі ә гімеміз артты а
Б стандарты. аза стан хал- Айна ДОСМАХАМБЕТҚЫЗЫ: таймыз, істемей бастаймыз. Соны байланысты ой. Сонды тан ене
ы артай ан мемлекеттер атары-
Д
,
БІЗ
АМ
Д
ДІҢ А
АЮ
Т
АР ҚАР
ДІ
ЛМЕЙ
ДЫ БІ
на осылды.
– Айна ханым, аза артын БІЗДІҢ АДАМДАР ҚАРТАЮДЫ БІЛМЕЙДІ,
азына деп таны ан ел ой. Десе де
о амда арттар а әсіре жауапкер-
шілік артылады деп ойламайсыз
ба? – Б л с ра а на ты жауап бере НЕМЕРЕ БАҚПАЙТЫН ӘЖЕНІ СӨККЕН ДҰРЫС ЕМЕСНЕМЕРЕ БАҚПАЙТЫН ӘЖЕНІ СӨККЕН ДҰРЫС ЕМЕС
алмаймын. Біра
з ойымша алай
дегенмен де азіргі та да кезіндегі-
дей б тін бір ауылды дауын шешіп аз. Бізді арттарымыз
зімізді кесірінен оларды мыта бастаймыз. мен келін арым- атынасында ы
отыр ан, оларды бәрі ты дайтын, мәдениетімізге сай артая отырып, Сосын мен артайып жатырмын, тек ене мәселесі туралы с ра пен
абыройлы, дана ата-апаларымыз- біра белсенділікті са тап алса, ол есте са тау абілетім нашарлап жа- ә гімені т йіндегім келіп отыр.
ды жо ты ына арным ашады.
те жа сы деп ойлаймын. тыр деп ойлаймыз. Шын мәнінде ол Енені т сінбеуі, енені жанжал
сіресе ажырасу мәселесінде осын- – Мен де осы белсенділікті ай- о ан байланысты емес. Оны нейро- шы аруыны жо арыда айт анда-
дай азыналы кісілерімізді жо - тып отырмын. о амда кейде ар- биологтар зерттеп, бая ыда-а ми ры ызбен байланысы бар ма?
ты ы атты сезіледі. азіргі ата- тай ан адамдар а арманы жо тай артаймайтынын дәлелдеген. Тек – Байланысы бар. Ба ана айт а-
-енелер балаларына д рыс а ыл арайтын, олар тек луге дайын- адам
зі со ан сеніп, миын аз пайда- нымдай даналы ты кемшіл т сіп
айтуды орнына, керісінше, теріс далуы керек сия ты к з арастар ланып баста анды тан оны функ- жат анынан ба, кейде енелер «мен
нәрсе айтып, я болмаса басын м- шырасады. Неге олай? циясы да азая бастайды. к
рген иынды ты келін де к
р-
а ты ан т йе с сия ты нсіз – йткені арттар
здері сон- – Ал мына ан не дейсіз, бізде сін» деген к
з араста болады. Б л
отырады. Ерлі-зайыптылар ажы- дай к
з араста. Болды, мені жа- лкен кісілер зіні ба ытын бала- бейсаналы т р ыда кек алу болуы
рас анда ер адамдар балаларын тас- сым келді, немере арауым керек, ша асыны аманды ымен, ба ы- да м мкін. Кейде біз бала мен ере-
тап кетеді, ата-әжесі немерелерінен о д ниеге дайындалуым керек деп тымен жиі байланыстырып с йлей- сектерді р
лдерін шатастырып
ажырап алады, араласпай кетеді. ойлайды. арттар
зі солай абыл- ді. Б л зін мыту, яки зіне к іл аламыз. Мысалы, енелер келінні
Сол кезде балаларына жауапкер- да аннан кейін, жастар да оларды б лмеу емес пе? орнында болып к
рген, о ан андай
шілікті йрететін ата-анасы жо па солай абылдайды. Сол бойымыз а – Иә, бізде адамдар артай ан иын екенін біледі. Енді біреуді ба-
деп ынжыламын. Осы ан арап, сі іп кеткен. сайын арманымыз азаюы керек, ласына сол иынды ты к
рсетпеу-
бізде а са алдар институты ирап Белгілі жазушы Борис Акунин- ж ріс-т рысымыз, жа а нәрсені ді орнына,
зі бала сия ты болып,
ал андай к
рінеді. Егер д рыс ні романдарыны бірінде Эраст йренуіміз азаюы керек деп ойлап, біреуді инал анын алайды. Б л
а ыл-ке ес беретін ата-апалары- Фандорин деген кейіпкерді «Біз- бала-ша а а ана ат болып отыра –
те д рыс емес нәрсе. рі ажыра-
мыз болса, бізге психологтар да ке- ді адамдар артаюды білмейді, береді. Бала-ша а ол ай жаста да су а со тыратын негізгі факторды
рек болмаушы еді. бізді адамдар снуді ана біледі» адамны ба ыты. Бізде тек 30 жас- бірі. Енелер б л шыр ала ше бер
– йтсе де арттар а ауыр ж к дегенге келетін сзі бар. Біздікі та бала-ша адан бас а хобби, дос- бір отбасымен то тауы керектігін
артып, шектеу ойып таста ан жо - сол. Біз артаюды білмейміз. Сол тар, ж мыс сия ты да приоритеттер т сінуі керек.
пыз ба? Батыс мәдениетінде арт- романны кейіпкері зіне артаю- болды. Біз артай ан сайын, тау а Екінші байланысы – адамдар
тарды к іл к теріп, билегеніне а байланысты шарт ояды. Ол шы уды ойып, достармен жолы- арттыты амын істемей,
с йсініп араса, бізде кейде арт- зіне «мен жыл сайын бір физи- уды сиретіп, приоритеттерді алып баласына арап алуы. лына а-
тар т рма , орта жаста ы адамны калы дады, бір менталды да- тастаймыз да бала-ша а ана ала- рап аланнан кейін оларда лы
билегенін ерсі к ріп, «ыры а ке- ды йренуім керек» деген талап ды. Сонды тан б л –
зін мыту, ерте йелімен кетіп, бізді ара-
ліп ылы шы арыпты» деп с гіп ояды. Биыл аспалы аранны
зіне к
іл б
лмеуге сайды. май ояды деген орыныш бар
жатады ой… стінен жріп йренемін дейді де, – Арамызда осы приоритеттер- сияты. Сондытан балаларына
– з басым әр жас а жарасатын бір жылын соан арнайды. Сосын ден бас тартпай, немере ба ып, йде жабысып, оны жауапкершілік
алуына, отбасын дрыс руы-
нәрсе болады деп санаймын. Егер жаа тіл йреніп, миды дамы- отыруды емес, зіні жеке мірін, на ммкіндік бермейді. Баылап
тойда апа болсын, ата болсын
зіне татын дады мегереді. Осылай- ж мысын та да андар да к птеп отыра алмаса, зін кейін бапай
жарасымды,
зіне найтын,
зіні ша, бір жылда бір физикалы, бір кездесіп ж р. Осындай кісілерді оя ма деп орады. Дрысында
к
ілін к
теретін би билесе, онда миды шынытыратын дады й- «немере ба пады» деп с гу, айып- аналар лына еркіндік берсе, олар
ол
те жа сы. Жасы келсе де к
іл ренеді. тау орынды ма? зі де анасын тастамайды. Біра
к
тере білетін,
зіне к
іл к
теруге Егер біз осылай артаятын бол- – Ондай адамдарды с
гуге бол- бізде сол арттыпен мір аята-
тыйым салма ан, жасына сай сән- са , тіпті к шті болар еді. Сонда майды. йткені баланы әркім
зі латындай парадигма осындай ке-
денетін, йлесімді киінетін ата-а- 70-те болса та денеміз шымыр, шін туады. Оны арап беруге бі- лесіздікке келеді. Батысты кп
паларымыз к
п болса, керемет. Ал миымыз д рыс істейтін,
мірлік тә- реу міндетті емес. Оны стіне ата-
темекі тартып, тым атты боянып, жірибесі мол арт боламыз. Ал біз әжелер институты жойылып, арт лгі еткенді натпаймын, десе де
о тстарын алуа болады. Солар
келте к
йлек киіп, жас сия ты к
- керісінше, жыл сайын жа а да ды кісілеріміз батырлар жырын, дас- сияты арттыа ерте амда-
рінгісі келсе, онда ол бізді ата-апа- осуды орнына, жыл сайын бір тандарды, к шті ә гіме-ертегілерді нып, зейнетті амтамасыз етіп
ларымыз а жараспайтын сия ты. да дыны алып отырамыз. Мәселен, айта алма анды тан, жо алтар да ойса, балаларымыза жк бо-
Менталды ерекшелікті де ескер- мен 60 жасыма дейін ж гірумен ай- еште еміз жо болып т р,
кінішке лып артылмас едік. Шыыс елде-
ген ж
н. Батыста
зіне йлесімді налыссам, 61 жасымда артайып арай. Сонды тан олар а ренжуге
ж ріс-т рыс, киім-киіс нормасы жат ан сия тымын деп ж гіргенді болмайды. Ал ата-әжелерді арт- рінде бала – крілікті инвести-
циясы іспеттес. Осыдан келіп ене
бар. Жасы, кәрісі бар бәрі тама - оямын. 70-ке дейін бірде е йре- ты ша ы на ыз демалатын,
мір- мен келін институты татуласа
пен бірге-бір бокал шарап ішу әдеті ніп ж рген болса , 70-тен кейін оны ден ләззат алатын, с йікті іспен ай-
бар. Жа ажайда билейді дегендей. да до арамыз. Осылай
зімізді й- налысатын ша ы болуы керек еді. алмай жр.
Оларды мәдениетіне ол йлесімді. ретіп ойды та «жыл сайын миы- Біра ата-апаларымыз отбасы, не-
Жа алауда т ратын мәдениеттерді мыз, денеміз нашар ж мыс істей мере ше берінде амалып алады Меліс СЕЙДАХМЕТ
