Page 3 - Түркі әлемі - Türk Alemi - 2024.9.indd
P. 3
http://www.turkalemi.org/ http://www.turkalemi.org/
АУДАРМА ІСІ 3 №9 (266)
2024 жыл
ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНДЕ Ашур ЗДЕМІР:
АШУР ӨЗДЕМИР КЕШЕ
ТАНЫМАЛ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ,
ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНІҢ МЕН ЖАСТАРДЫ ШЫ АРМАЛАРЫН АУДАР АНДА
МАРҚАСҚАЛАРЫНЫҢ
ЕҢБЕКТЕРІН ТҮРІК ТІЛІНДЕ
СӨЙЛЕТСЕ, ҚАЗІР ЖАСТАРДЫҢ
ДА БЕТІН ҚАҚПАЙ, ТҮРІК
ӘЛЕМІНЕ ЖОЛ АШЫП, І
ҚАМҚОРЛЫҚ КӨРСЕТІП ОТЫР.
СОҢҒЫ ЖЫЛДАРЫ АҒАМЫЗДЫҢ
ҚАЗАҚ ЖАСТАРЫНЫҢ
ШЫҒАРМАЛАРЫН АУДАРА
БАСТАҒАНЫ БІЗДІ ҚАТТЫ зінің айналасына қатысты тарих, жалпы шығармаларды аударғанда оған сыншы көп уақыт жоғалтасың. Бірақ бастап,
ОЙЛАНДЫРДЫ. ОСЫ ТӨҢІРЕКТЕН
БАСТАЛҒАН ӘҢГІМЕМІЗДІҢ ШЕТІ Қазақстан тарихы, әдебиеті өте қызық. ретінде қарамаймын. Алдымен өзім- сөз беріп қойған соң міндетті түрде ау-
ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІНДЕГІ АУДАРМА Қазақстанға қатысты тек әдебиет қана нің аудармашы міндетімді атқарамын. дарып шығамын. Жақсылары да бар.
МӘСЕЛЕСІНДЕ БІРҚАТАР емес, салт-дәстүр де әрқашан іздеп Сондықтан да болар жастар хабарласып Жастар шығармашылығынан да аудар-
ПРОБЛЕМАЛАРДЫҢ БЕТІН көріп, сұрап біліп жататын тақырып. «Аға, осындай шығармамды аударып дым. Қазіргі Моңғолия қазақтарының
АШҚАН СИЯҚТЫ. АҒАМЫЗБЕН Мұндай қызығушылық бар жерде мен берші» дегенде беттерін қаға алмаймын. әңгімелері, түрікше айтқанда «Günümüz
БОЛҒАН СҰХБАТТЫ ТӨМЕНДЕ де оқырманның талғамымен санасатын «Мынаны аудармаймын деп айтуға ха- Moğolistan Kazak Öyküsü» жинақтың ішін-
ТОЛЫҚ БЕРУДІ ЖӨН КӨРДІК. адаммын. Ал жалпы аударатын шығар- қым жоқ» деп ойлаймын. де 33 жазушы бар. Моңғолияда дүниеге
ОҚЫРМАН ОЙ ЖЕЛЕГІНДЕ ӨЗІ маны таңдауда мен өзіңіз айтқандай – Сіз жаңа классикалық шығарма- келсе де, көбісі кейін Қазақстанға қо-
СҰРЫПТАП ЖАТАР. классикалық шығармалардың қоғамда- лардың барлығын бірдей аудара беру- ныс аударған жастар. Одaн кейiн Қaнaт
ғы салмағына қарай, өзектілігіне мән ге болмайды дедіңіз. Оның ішінен де Әбiлқaйыр, Ербол Aлшынбaй, Әлиxaн
беремін. Ол, әрине, әдебиетте қай кезде таңдап аламыз дедіңіз. Ал егер жас қа- Жaқсылық, Бaуыржaн Қaрaғызұлы сияқ-
– Ашур аға, қазақ әдебиетіннен көп де өміршең болған, қай кезеңнің де ұр- ламгерлерге сіз сыншы емес, аударма- ты жaңa буын өкiлi aқын-жaзушылaрды
шығармаларды аудардыңыз оның ішін- пағы ізденіп оқитын, талқылайтын ұлы шы ретінде қарағанда сіздің аудитория- дa aтaп өту керек. Aл Мaқсaт Мәлiк деген
де классик жазушылар да бар. Соңғы қазақ ақыны Абай, Мағжан болуы мүм- ңыз сізге сыншы ретінде қарауы мүмкін тaмaшa жaзушысы дa бaр.
жылдары байқағаным, жас қаламгер- кін. Бертін келе Тахауи Ахановты аудару- деп ойламайсыз ба? – Көңіліңізден шыққан болып тұр
лерді де аударып жүрсіз. Оларды қан- ға деген сұраныс туындады. Дегенмен – Мүмкін. Дегенмен солай болған ғой шығармасы...
дай критерилермен тандадыңыз... аталған қазақ классиктерінің барлық күннің өзінде мен сыншы ретінде қара- – Иә, оның таңдамалы әңгімелерін
– Жалпы классик жазушылардың шығармасын аударуға болмайды. Оны маймын. Қолыма келген шығарманы аудардым, кейбіреулерін журналдарға
да бәрін бірден аударуға болмайды. әрине түрік оқырмандарының талғамы- қабылдаймын. Сонымен қатар, әсіресе, жіберіп жарияладық. Одан кейін қазір
Өйткені ең алдымен түрік оқырманда- на қарай, қоғамдағы өзектілігіне қарай жастар үшін үнемі сынай қараған дұрыс Түркияда білім алып жүрген Файзулла
ры тарапынан да ол жазушы-ақындар- таңдаймыз. емес деп ойлаймын. Екіншіден, бұл шы- Төлтaй деген ақын жігіттің өлеңдерін ау-
дың шығармашылығына қызығушылық – Яғни өзіңіз аударған қазақ жазу- ғармалардың болашағы қалай болатыны дардым. Мен осындай мықты жастарға
болу керек. Дегенмен жалпы қазақ әде- шыларының шығармалары да таңда- әлі белгісіз. Қазақстанда мойындалма- қолдау көрсетемін. Олaр маған әңгіме-
биетіне Түркияда сұраныс жоғары деп лып алынды дегіңіз келеді ғой... ған шығарманың, түрік аудиториясында сін, өлеңін жібереді, аударып, журнал-
айта аламын. Қазір түрік оқырмандары – Әрине. Оқырман үшін қайсысы қы- немесе өзге бір халықтар арасында бағы дарға жариялаймыз.
батыстан келген әдебиетті толық оқып зық болса, мен де соларды аударамын. жануы әбден мүмкін... Сондықтaн жас- – Жастарға қолдау көрсету мәрттік
біткендей бір әсер қалдырады. Әрине, Ал қазіргі қазақ ақын-жазушыларының тардың жолын ашуға, шығaрмaшылығын аға, ал қазір сіз қазақ әдебиетімен бірге
оқырман үшін әдебиет әрқашан жаңа- жас буынына келсек, көбiнесе олар мені насихаттауға көмектесу керек деп ойлaй- біте қайнасып жатырсыз. Жалпы қазақ
рып, түрленіп отыратыны заңдылық. өздері тaуып aлaды, кейде мен ұсыныс мын. әдебиетінің соңғы Тәуелсіздік алғаннан
Дегенмен орыс әдебиетімен, батыс жа- жaсaймын. – Бұл жерде сіз жастардың көңілін кейінгі жылдардағы жағдайына, тыны-
зушыларының жақсы дүниелерімен тү- – Қазір көбінесе жастар шығарма- ойлап тұрған сияқты көрінесіз? сына қатысты көзқарасыңыз қандай?
рік оқырманы толық танысты. Сонысына шылықтарынан гөрі өз аттарының та- – Жоқ мен бұл жерде олардың кө- – Менің ойымша, жақсы-жаман деп
сай бұл бағыттағы әдебиеттердің шоқ- нымал болуын насихаттайды. Бәлкім, ңілін емес, әдебиеттің болашағын ой- бағалау дұрыс емес. Дегенмен қазақ әде-
тығы биік шығармалары түрік тіліне менің пікірім жансақ та болуы мүмкін, лап тұрмын. Мысалы, ол Қазақстаннан биетіндегі жастардың тынысы өте жақсы.
аударылып, оқырманмен қауышты. дегенмен елде қатты танымал емес кей бұрын Түркияда танымал жазушы-ақын Оның ішінде орысша әдебиетті оқитын
Ал соңғы жылдары түркітілдес халық- ақын-жазушылардың шығармалары- болса, бұл менің әдебиетке қосқан үле- жастардың бір легі бар. Одан бөлек әде-
тарды зерттеуде үлкен қызығушылық. ның түрік тіліне аударылып жатқаны- сім болмaй мa? Олай болуы әбден мүм- биеттің теориясын жақсы білетін жас-
Екіншіден, түріктер Қазақстанды ата- нан кейін осындай ой түйесің! Жуырда кін ғой... тар бар. Шетел әдебиетiн түпнұсқaдaн
жұрт деп санайды. Қыпшақ пен Оғыздан Бауыржан Қарағызұлының шығарма- – Осы уақытқа дейін қанша жас қа- оқитын жaстaр бaр. Сондықтан әсіресе
тараған ұлыстaр қaзiр екі географиялық ларын түрік тіліне аудардыңыз, жалпы ламгерлерді аудардыңыз? Мысалы, соңғы жылдардағы қазақ әдебиетіндегі
аумақта өмір сүрсе де, кезінде оғыз тай- осындай жас буындардың шығарма- олардың шығармаларына аудармашы жастардың аяқ алысына жоғары баға бе-
палары өзіңіз білесіз Қазақстанның кең- лары қандай мақсатпен аударылады ретінде қараған күннің өзінде маман ремін. Бірақ сол жастарды менсінбейтін,
байтақ жерлерін мекендеді. Оғыздар, және таңдалады... ретінде көңіліңізден шықпаған немесе қолдай алмайтын кiсiлер барын да айта
сондай-ақ Арал маңын, Сырдария аңға- – Жалпы жастардың өзін жарнама- өте жоғары баға бергендері болды ма? кеткім келеді.
рын, Қаратау баурайын, Шу өңірлерін лайтыны рас. Бірақ шығарманың қанша- – Болды, әрине! Дегенмен көңілім-
де жайлап, қыстағаны тарихтан белгілі. лықты маңызды әрі өміршең болғанын нен шықпағандарын айтпай-ақ қояйын. Сұхбаттасқан
Сондықтан түрік халқы үшін Арал теңі- талқылау біздің мәселе емес. Кейбір Кейбір шығармаларды аударған кезде Серікгүл СҰЛТАНҚАЖЫ
ЕЛІМНІЊ ЌАЙСАР РУХТЫ ЖІГІТТЕРІ
к зге т сті. С йінбай атында ы №143 лицейді болуды және ойыншылармен бірге дамып, ха- дамытады. рбір футболшы зіні дербестік,
2020 жылы бітіріп, техникалы -экономика- лы аралы дегейге шы уды армандайды. бастамашылы , шы армашылы секілді жеке
лы колледжіне о у а т сті. 2023 жылы о у Жалпы, футбол ызметіні жымды асиеттерін к рсете алады. Сонымен бірге
орнын здік бітірді. Сол жылы Афиендегі / сипаты досты , жолдасты және әрдайым ойын жеке мтылысты жым м ддесіне ба-
Карахисар/ т рік Kocatepe университетіні олдау к рсету мінезін алыптастырады. ындырылуын талап етеді. Мен Арсен Т ркия
білімгері атанады. Сол жерде ол Afien Sports- Жауапкершілікті сезіну, серіктестер мен бә- мен аза стан арасында ы досты к пірі еке-
ке абылданып, онда сәтті ойнап, әрт рлі а- секелестерді рметтеу, тәртіптілік, белсенді- ніне және футболды мәдени, діни кедергіле-
лаларда, соны ішінде Стамбл, Анталия және лік сия ты нды адамгершілік асиеттерді рін жеуге к мектесетініне сенемін.
Ескищехирде әрт рлі жарыстар а атысып,
командамен ж лделі орындар а ие болды. Ол
Слтанов Арсен Слтанлы 2005 жылы азір Sari koy командасында және сонымен
ара анды облысы Жез аз ан аласында бірге Анталияны Халк спорт командасында
д ниеге келген. 3 жасында ата-анасымен ойнайды. Оны жатты тырушысы Ибрагим
Алматы а к шіп келген ол бала кезінен фут- Чошкун оны әр ашан олдап, к мектеседі.
болды армандап, 9 жасында « айрат» фут- Арсен ты ылы ты т рде жатты ады. О ан
бол командасына абылданады. Одан кейін дәлел: жарыстарда ы нәтижелері. К птеген
«Алаш», «Рузаевка» және «Хан Тәірі» футбол к рнекті спортшылар спортты мірбаянын
командаларында нер к рсетті. Ол 9-сыныпта футбол а деген штарлы тан бастады. Арсен
о ып ж ргенде-а жа сы футболшы ретінде болаша ы зор футбол командасыны м шесі
